การเลือกตั้งเป็นโมฆะ ศาลใดจะรับเรื่อง?

ภายหลังพระราชดำรัสเมื่อ ๒๕ เมษายน ศาลฎีกา ศาลปกครอง และศาลรัฐธรรมนูญจะนัดประชุมกันในวันศุกร์นี้ เพื่อหา “ช่อง” ให้มีศาลใดรับเรื่องการเลือกตั้งเข้าสู่กระบวนพิจารณา

ประเด็นเบื้องต้นที่ควรพิจาณา คือ จะฟ้องเรื่องอะไร ฟ้องว่าการเลือกตั้งเป็นโมฆะ? ฟ้องเพิกถอน พ.ร.ฎ.ยุบสภาและจัดให้มีการเลือกตั้ง? หรือฟ้องอะไร?

กรณีนี้ถือเป็นปรากฏการณ์ครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์การเมืองและกฎหมายไทย ที่เรามี “ธง” ในใจเรียบร้อย แต่ต้องควานหาคนเอา “ธง” นั้นไปใช้

หากมี “ธง” ในใจแล้วว่า ศาลต้องวินิจฉัยการเลือกตั้งครั้งนี้เป็นโมฆะ น่าสนใจว่า ศาลไหนจะรับเรื่องพิจารณา

ศาลปกครองได้วินิจฉัยมาแล้วสองครั้งว่า ไม่มีอำนาจเพิกถอน พ.ร.ฎ.ยุบสภาและกำหนดวันเลือกตั้ง (นักศึกษา มธ. ครั้งหนึ่ง และคุณรสนา โตสิตระกูล อีกครั้งหนึ่ง) เพราะ ทางกฎหมายปกครอง เราถือกันว่า การยุบสภาเป็นการกระทำทางรัฐบาลซึ่งไม่อยู่ภายใต้การตรวจสอบขององค์กรตุลาการ

ศาลรัฐธรรมนูญ มีเขตอำนาจจำกัดอยู่ ๑๖ ประการเท่านั้น หลักๆคือวินิจฉัยว่ากฎหมายในระดับพระราชบัญญัติชอบด้วยรัฐธรรมนูญหรือไม่ และวินิจฉัยความขัดแย้งในอำนาจหน้าที่ขององค์กรตามรัฐธรรมนูญ

มาถึงศาลยุติธรรม หลักคือพิจารณาเรื่องทางแพ่งหรือทางอาญา เรื่องเลือกตั้งจึงไม่อยู่ในเขตอำนาจศาลฎีกาอีก มีการหยิบยกประเด็นว่า หากศาลใดๆไม่มีเขตอำนาจแล้ว ศาลยุติธรรมจะเป็นตัวกวาดได้หรือไม่? ความข้อนี้ ต้องกลับมาพิจารณาอีกว่า ใครจะเป็นคนฟ้อง? ฟ้องเรื่องอะไร? คนฟ้องมีสิทธิในการฟ้องคดีตาม ป.วิแพ่ง มาตรา ๕๕ หรือไม่?

ล่าสุดนายชัช ชลวร เลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมแถลงข่าวเรียกร้องให้คนมาฟ้องคดี นับเป็นเรื่องแปลกมากที่ศาลซึ่งธรรมชาติเป็นองค์กรใช้อำนาจแบบ “ตั้งรับ” ต้องรอคนมาฟ้องจึงจะใช้อำนาจของตนได้ กลับออกมากวักมือเรียกให้คนมาฟ้องคดี

จะเห็นได้ว่ามองไปหาศาลไหนก็ดูจะ “ตัน” ไปเสียหมด

แต่จะทำเช่นไร เมื่อมีพระราชดำรัสออกมาเช่นนี้แล้ว

ทั้งสามศาลคงต้องหา “ช่อง” ให้เจอ เมื่อหาได้แล้ว คาดได้เลยว่า คงไม่มีใครอาจหาญเถียงได้ว่าไม่มีเขตอำนาจ (แม้บางคนอาจเห็นว่าศาลไม่มีอำนาจจริงๆ) ได้แต่หวังว่า “ช่อง” ที่ค้นพบนั้นจะไม่ “ไกล” หลักกฎหมายมากจนเกินไปนัก

ครั้งนี้อาจต้องยอม “หรี่ตา” หรือลดความเข้มข้นของ “กฎหมาย” ลงเสียหน่อย เพราะเป็นเอกลักษณ์ของการเมืองการปกครองไทยจริงๆ

พึงระลึกไว้เสมอว่า การ “บิด” กฎหมายในครั้งนี้ ควรเป็นข้อยกเว้นยามวิกฤติอย่างยิ่ง ไม่ควรยึดเป็นบรรทัดฐานสำหรับทุกกรณี

ผมเห็นควรต่อไปด้วยว่า น่าจะถึงเวลาที่จะนำเรื่อง Royal intervention มาถกเถียงกันทางวิชาการว่ามีในระบอบประชาธิปไตยไทยหรือไม่ หากมี จะมีขอบเขตหรือเงื่อนไขอย่างไร

ต้องไม่ลืมว่าบารมีของแต่ละบุคคลย่อมไม่เท่ากันเสมอไป