เมื่อสองสัปดาห์ที่แล้วมีข่าวการเมืองเล็กๆข่าวหนึ่งที่เราอาจไม่สนใจเท่าไรนัก แต่ผมอ่านแล้วคิดว่าน่าจะเอามาถกเถียงกันได้ คือ ข่าวการเอาพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยมาปัดฝุ่นใช้ใหม่

คุณสุรชัย แซ่ด่าน อดีตเคยเป็นสมาชิกพรรคคนหนึ่ง รับผิดชอบเขตงานทางภาคใต้ ออกมาให้ข่าวว่า ขณะนี้กำลังมีโครงการรื้อฟื้นพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท.) ขึ้นมาจดทะเบียนให้ถูกต้องตามกฎหมายเสียใหม่

แกบอกว่าปัจจุบัน พ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ได้ยกเลิกไปแล้ว ประกอบกับสภาพสังคมปัจจุบันที่แกว่าทุนนิยมอยู่ในช่วงขาลง แกจึงอยากเอาพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยมาเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในสังคม ถ้าคณะกรรมการเลือกตั้งในฐานะนายทะเบียนพรรคการเมืองไม่อนุญาตให้จดทะเบียน แกจะยื่นเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยต่อไป

ข่าวนี้มีกลิ่นมาก่อนหน้านั้นแล้วครับ ตั้งแต่คราวที่บรรดาสหายทั้งหลายมารวมตัวเจอกันในงานคอนเสิร์ตที่ มธ. ที่เอาเพลงปฏิวัติในดนตรีแบบใหม่มาขับร้องกัน ต่อมาอดีตเลขาธิการ พคท. ธง แจ่มศรี หรือในชื่อจัดตั้งว่า “ลุงดิน” ออกมาให้สัมภาษณ์ลงนิตยสาร สารคดี เมื่อกลางปี ๒๕๔๗ เกี่ยวกับสถานการณ์การเมืองในปัจจุบันและอนาคตของ พคท. ราวกับว่าต้องการส่งสัญญาณอะไรบางประการ

ล่าสุด ลุงธง แจ่มศรีออกมาให้สัมภาษณ์อีกครั้งลงใน วารสารไฟลามทุ่ง เนชั่น สุดสัปดาห์ฉบับล่าสุดตัดตอนเอามาลง http://www.nationweekend.com/weekend/20050501/wec09.shtml

ผมเข้าไปอ่านความเห็นต่างๆในโต๊ะราชดำเนิน ของพันทิป พบว่าเสียงส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วย บ้างว่าไปไม่รอด บ้างว่าล้าสมัย บ้างว่าไอ้พวกนี้มันบ้า ไม่แหงนมาดูเลยว่าโลกปัจจุบันหมุนไปทางไหนแล้ว

ผมขอละไว้ไม่เข้าร่วมถกเถียงประเด็นที่ว่าเหมาะสมหรือไม่ ปล่อยให้คอการเมืองเฝ้าติดตามวิพากษ์วิจารณ์กันต่อไปดีกว่า

แต่ผมสนใจประเด็นนี้ครับ

ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน เราสามารถมีพรรคคอมมิวนิสต์แบบถูกต้องตามกฎหมายได้หรือไม่?

ถ้าหากคุณสุรชัย แซ่ด่านแกจะเอา พคท. เดิมมาจดทะเบียนใหม่ หรือมีใครอยากจะตั้งพรรคคอมมิวนิสต์แบบใหม่ขึ้นมาเลยก็ตามแต่ จะเกิดประเด็นปัญหาความไม่ชอบด้วยรัฐธรรมนูญหรือไม่?

ผมขอเท้าความนิดนึงว่า เดิมเรามี กฎหมายเกี่ยวกับการป้องกันและปราบปรามการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์อยู่ และพึ่งยกเลิกไปไม่กี่ปีที่ผ่านมา ไอ้เจ้ากฎหมายพวกนี้แหละครับ ที่ทำให้ สมัคร ชิมไปบ่นไป (ตอนนี้กำลังดำเนินรายการสะท้านวงการกับคุณดุสิตอยู่) สมัยที่เป็น รมต มหาดไทยออกประกาศยึดหนังสือดีๆจำนวนหลายเล่มด้วยข้อหาคอมมิวนิสต์ เช่นกัน พคท. ไม่สามารถจดทะเบียนเป็นพรรคการเมืองอย่างเป็นทางการแต่ต้องดำเนินกิจกรรม “ใต้ดิน” ก็เพราะไปขัดกับกฎหมายเหล่านี้เข้า

พอยกเลิกกฎหมายนี้ไปก็สงสัยกันว่า พรรคคอมมิวนิสต์จะขึ้นมาสูดอากาศบนดิน เดินเหินทำกิจกรรมทางการเมืองเหมือนกับพรรคอื่นๆได้หรือไม่

ลองมาสำรวจกัน...

ผมขอยกบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวข้องมาให้ดูก่อน

มาตรา ๔๗ บุคคลย่อมมีเสรีภาพในการรวมกันจัดตั้งเป็นพรรคการเมืองเพื่อสร้างเจตนารมณ์ทางการเมืองของประชาชนและเพื่อดำเนินกิจการในทางการเมืองให้เป็นไปตามเจตนารมณ์นั้น ตามวิถีทางการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญนี้

มาตรา ๔๘ สิทธิของบุคคลในทรัพย์สินย่อมได้รับความคุ้มครองขอบเขตแห่งสิทธิและการจำกัดสิทธิเช่นว่านี้ ย่อมเป็นไปตามที่กฎหมายบัญญัติ
การสืบมรดกย่อมได้รับความคุ้มครอง สิทธิของบุคคลในการสืบมรดกย่อมเป็นไปตามที่กฎหมายบัญญัติ

มาตรา ๘๗ รัฐต้องสนับสนุนระบบเศรษฐกิจแบบเสรีโดยอาศัยกลไกตลาด กำกับดูแลให้มีการแข่งขันอย่างเป็นธรรม คุ้มครองผู้บริโภค และป้องกันการผูกขาดตัดตอนทั้งทางตรงและทางอ้อม รวมทั้งยกเลิกและละเว้นการตรากฎหมายและกฎเกณฑ์ที่ควบคุมธุรกิจที่ไม่สอดคล้องกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจ และต้องไม่ประกอบกิจการแข่งขันกับเอกชน เว้นแต่มีความจำเป็นเพื่อประโยชน์ในการรักษาความมั่นคงของรัฐ รักษาผลประโยชน์ส่วนรวม หรือการจัดให้มีการสาธารณูปโภค

ดังที่เราทราบกันดีว่าระบอบคอมมิวนิสต์เป็นปฏิปักษ์กับกษัตริย์ เป็นศัตรูกับศักดินาและจักรวรรดินิยม ต่อต้านชนชั้น ต่อต้านเจ้าที่ดิน รัฐถือครองกรรมสิทธิ์ในที่ดิน ให้ทุกคนผลิตตามความสามารถและบริโภคตามความจำเป็น

เมื่อมาพิจารณากับมาตรา ๔๗ มาตรา ๔๘ มาตรา ๘๗ ที่ผมยกมาแล้ว พรรคคอมมิวนิสต์จะอยู่บนดินภายใต้รัฐธรรมนูญปัจจุบันได้หรือไม่ยังน่าสงสัยอยู่

มาตรา ๔๗ อนุญาตให้มีพรรคการเมืองได้ภายใต้เงื่อนไขว่า ต้องเป็นไปตาม “วิถีทางการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” ตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญนี้ แล้วมาตรา ๔๘ ยังรับรองหลักกรรมสิทธิ์ให้แก่เอกชน มาตรา ๘๗ นี่ไปไกลกว่าถึงขนาดประกาศว่ารัฐไทยเป็นรัฐที่สนับสนุน “ระบบเศรษฐกิจแบบเสรีโดยอาศัยกลไกตลาด”

ดูเจ้าสามมาตรานี้แล้ว เห็นท่าพรรคคอมมิวนิสต์คงมาสูดอากาศบนดินไม่ได้กระมังครับ

แล้วภายใต้บริบทของบ้านเราที่มีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขแบบ “ไทย” จริงๆนี่ ผมว่ายิ่งลำบากเข้าไปใหญ่

ผมไปค้นรัฐธรรมนูญเก่าๆมายิ่งเกิดประเด็นชวนคิดตามไปอีก บทบัญญัติที่รับรองเสรีภาพในการจัดตั้งพรรคการเมืองโดยไม่ขัดกับระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข พึ่งใส่เข้ามาใน รัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๕๓๔ และ ๒๕๔๐ นี่เองครับ ก่อนหน้านั้นใช้ถ้อยคำล้อกันมาว่า “บุคคลย่อมมีเสรีภาพในการรวมกันเป็นพรรคการเมือง เพื่อดำเนินกิจการในทางการเมืองตามวิถีทางการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญนี้ ” ดังปรากฏใน รธน พ.ศ. ๒๔๙๒ มาตรา ๓๙, รธน พ.ศ. ๒๕๑๑ มาตรา ๓๗, รธน พศ ๒๕๑๗ มาตรา ๔๕, รธน พ.ศ. ๒๕๑๒ มาตรา ๓๘

จะเห็นได้ว่าเดิมไม่มีคำว่า “อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” พึ่งมาปรากฏเอาก็ฉบับ พ.ศ.๒๕๓๔ และฉบับปัจจุบัน

น่าคิดนะครับว่า การเพิ่มถ้อยคำ “อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” มาในรัฐธรรมนูญสองฉบับหลังมีนัยอะไร

ด้วยเหตุผลกลใดก็ตาม ด้วยเจตนาของผู้ร่างหรือไม่ก็สุดแท้แต่ ผมเห็นว่ารัฐธรรมนูญปัจจุบันวางเงื่อนตายไว้ไม่ให้มีการจัดตั้งพรรคคอมมิวนิสต์ เท่ากับว่าการยกเลิก พ.ร.บ.การปราบปรามการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ ไม่ได้ส่งอานิสงส์ให้พรรคคอมมิวนิสต์จะฟื้นคืนชีพขึ้นมาอยู่ในระบบได้แต่อย่างใด

ผมลองไปสำรวจประเทศอื่นๆที่ปกครองในระบอบระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขแบบบ้านเราดูแล้ว พบว่าเค้าไม่ห้ามเรื่องการตั้งพรรคคอมมิวนิสต์ไว้แต่อย่างใด รัฐธรรมนูญรับรองเสรีภาพการตั้งพรรคการเมืองไว้กว้างๆ ในทางปฏิบัติก็มีพรรคคอมมิวนิสต์ทั้งสิ้น

สหราชอาณาจักร มีพรรคคอมมิวนิสต์แห่งบริเตน (Communist Party of Britain) พรรคคอมมิวนิสต์แห่งบริเตนใหญ่ (Communist Party of Great Britain) ยิ่งไปกว่านั้นยังมีพรรคต่อต้านกษัตริย์อย่างออกนอกหน้าถึงขั้นเอามาตั้งเป็นชื่อพรรคคือ Movement Against the Monarchy

สเปนก็มีพรรค Partido Comunista de Espana (PCE)

สวีเดนมีพรรค Communist Party of Sweden (SKP ; SVERIGES KOMMUNISTISKA PARTI)

เดนมาร์กมีพรรคCommunist Party Marxist-Leninist และพรรค Communist Party

ญี่ปุ่นมีพรรคคอมมิวนิสต์ญี่ปุ่น (JCP)

ฯลฯ

(สนใจลองเข้าไปดูที่ http://www.psr.keele.ac.uk/parties.htm#M เป็นเวบไซต์ที่รวมลิงค์ของพรรคการเมืองในทุกประเทศทั่วโลก)

ถ้าความเห็นของผมเป็นจริงก็น่าฉงนใจอยู่ว่าทำไมรัฐธรรมนูญไทยห้ามการตั้งพรรคคอมมิวนิสต์

ผมเห็นว่า การที่รัฐธรรมนูญเราไม่เปิดช่องทางให้มีพรรคการเมืองหรือกลุ่มการเมืองที่มีความคิดแตกต่างกันอย่างเต็มที่ไม่น่าจะส่งผลดี การบีบให้พรรคคอมมิวนิสต์ (ถ้าหากจะเกิดใหม่อีกครั้ง) ต้องลงไปเล่น “ใต้ดิน” น่าจะเป็นอันตรายต่อสถาบันที่เกลียดขี้หน้าคอมมิวนิสต์ด้วยซ้ำ

ต้องไม่ลืมว่าการรณรงค์การเมือง การแสดงความคิดเห็นทางการเมืองในรูปของกลุ่ม ขบวนการ หรือพรรค เป็นเสรีภาพขั้นพื้นฐานอันควรพึงมีในรัฐประชาธิปไตย

ไม่ได้หมายความเสมอไปว่า หากบ้านเรามีพรรคคอมมิวนิสต์แล้ว สถาบันกษัตริย์จะอันตรธานไป ดังที่ผมยกมา ประเทศที่มีกษัตริย์แบบเรา เค้าเปิดโอกาสให้มีพรรคคอมมิวนิสต์ได้ก็ไม่เห็นว่ากษัตริย์เค้าจะถูกล้มไป มันเป็นอุดมการณ์ทางการเมืองของคนกลุ่มหนึ่งที่เห็นตรงกันเท่านั้น ซึ่งคนหมู่มากอาจไม่เห็นด้วย ไม่เอาตามก็ได้ เค้าเลือกไม่เลือกก็แล้วแต่

แล้วปัจจุบันกระแสคอมมิวนิสต์ก็ตกลงไปมาก หลายประเทศในยุโรป พรรคคอมมิวนิสต์กลายเป็นเพียงพรรคการเมืองเล็กๆเท่านั้น

เอาเข้าจริงแล้ว พคท. กลับกลายเป็นพรรคการเมืองพรรคเดียวที่มีอยู่ (ตามที่สมาชิกบางคนบอกว่าพรรคยังไม่ได้สิ้นสภาพไป) ที่มีอุดมการณ์ชัดเจน มีกระบวนการดำเนินการทางการเมืองที่เป็นวิทยาศาสตร์ที่สุด เรียกได้ว่าเห็นชื่อพรรครู้ได้เลยว่าจะมาแนวไหน

เรื่องชื่อพรรคการเมืองบ้านเรานี่ เห็นเหมือนผมมั้ยครับว่ามันช่างลิเกเหลือเกิน ชื่อแต่ละพรรคไม่ได้สะท้อนอุดมการณ์ของพรรคออกมาเลย (อาจเป็นได้ว่าตัวพรรคเองก็ไม่รู้เหมือนกันว่าจะขวาหรือซ้าย) คนฝรั่งเศสเคยถามผมว่า พรรคไทยรักไทยนี่ชาตินิยมสุดขั้ว ขวาตกขอบ และรังเกียจคนต่างชาติมากเลยใช่มั้ย ผมถามกลับว่าทำไมคิดเช่นนั้น แกตอบผมกลับมาแบบได้ใจมากเลยว่า “ก็ชื่อพรรคน่ะสิ บอกชัดเลยว่า คนเชื้อชาติไทยจะรักแต่คนเชื้อชาติไทย” (สื่อที่นี่แปลตรงๆเลยครับว่า Thaïes aiment Thaïes แปลว่า ไทยรักไทย)

อีกคำถามที่ผมมึนคือ ตอนนี้รัฐบาลที่บ้านยูเป็นขวาหรือซ้าย ผมตอบไม่ถูกทุกที

ผมขอแสดงความเห็นเลยต่อไปอีกว่า เราน่าจะจำกัดความหมายของคำว่า “ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” ให้ชัด

คำว่าสถาบันกษัตริย์นี่ เราไม่มีนิยามให้ชัดเจนจนมั่วไปหมด

ไม่น่าแปลกใจเลยว่า เอะอะก็หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ เอะอะก็จาบจ้วงเบื้องสูง การเคารพสักการะ เทิดทูนบูชา ผมไม่ขัดข้องแต่ประการใด ใครมีรสนิยมเช่นใดก็เชิญทำไปเถิด แต่ที่เราพบเห็นในปัจจุบัน เรามักอ้างเอา “สถาบันกษัตริย์” มาเป็นอาวุธที่ใช้ทิ่มแทงศัตรูในยามที่เราต้องการจัดการใครบางคน ในยามที่เราต้องการบ่อนทำลายชื่อเสียงเกียรติยศ ในยามที่เราต้องการอุดปากไม่ให้ใครแสดงความคิดเห็น หรือในยามที่เราไม่ต้องการปฏิบัติตามกฎเกณฑ์อย่างใดอย่างหนึ่ง

หากเราไม่ทำให้ชัด คงหนีไม่พ้นหรอกครับที่เราต้องเห็น คดีหมิ่นพระบรมเดชานุภาพเนื่องจากการติดสติ๊กเกอร์พระราชดำรัส คดีหมิ่นพระบรมเดชานุภาพจากการที่แพทย์คนหนึ่งเปรียบเปรยบัตรทอง ๓๐ บาทรักษาทุกโรคว่าต่อไปคนไข้เหมือนติดธนบัตรรูปในหลวงเดินเข้าโรงพยาบาลอย่างสบายๆ หรือการอ้างสถาบันกษัตริย์เพื่อมิยอมให้ สตง.เข้าตรวจบัญชีของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ หรือกรณีลูกเสือชาวบ้านชุมนุมขับไล่ ส. ศิวรักษ์ออกจากการเป็นคนไทยเพราะไม่จงรักภักดี

ภายใต้บริบทในปัจจุบัน การตั้งพรรคคอมมิวนิสต์ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ที่เป็น “รัฐธรรมนูญแบบทุนนิยมเสรีประชาธิปไตยภายใต้ความจงรักภักดีต่อสถาบันกษัตริย์อย่างสุดซึ้ง” คงเป็นได้เพียงความฝันกระมังครับ